Czy lekcja religii w szkole ma sens?
Zbliża się nowy rok szkolny, a wraz z nim powrót na lekcje religii. W ostatnim czasie nie jest to jednak takie oczywiste. Dyskusje odnośnie tego, czy szkoła jest właściwym miejscem na lekcje religii, ile godzin tego przedmiotu powinno pojawiać się w planie, jak powinno wyglądać ocenianie, a nawet – czy lekcje religii w ogóle są potrzebne, coraz częściej pojawiają się w przestrzeni publicznej. Nic więc dziwnego, że w Google nie brakuje takich wyszukiwań, jak: „Czy można się samemu wypisać z religii?”, „Jak wypisać się z religii?”, „Rezygnacja z religii – wzór jak napisać”, czy „Jak wypisać dziecko z religii?”.
Pojawia się tu pytanie – czy lekcja religii w szkole rzeczywiście ma sens? Czy dobrym rozwiązaniem byłoby przeniesienie religii na parafialne salki, tak jak miało to miejsce dawniej? A może jednak miejsce religii jest w szkole?

Lekcja religii w szkole – 7 argumentów
Za prowadzeniem lekcji religii w szkole przemawia wiele względów – zarówno tych związanych z dobrem ucznia, jak i z samą nauką. Przyjrzyjmy im się bliżej.

1. Religia to nauka
Wielu przeciwników religii uważa, że szkoła to nie jej miejsce, ponieważ religia nie jest nauką, a treści przekazywane na lekcjach religii są przypadkowe i niezweryfikowane. Nic bardziej mylnego!
Teologia to nauka, która jest obecna nawet na najsłynniejszych uniwersytetach w Europie, jak Oxford, Cambridge, St. Andrews, Nottingham, Heidelberg, Tybinga, Leuven, Humboldta w Berlinie czy Sapienza w Rzymie. Jest ona nieodłącznym składnikiem tradycji humanistycznej, z takimi myślicielami, jak Orygenes, Augustyn, Tomasz z Akwinu, Kierkegaard, Józef Tischner i wielu innych. Każdy nauczyciel religii musi mieć wykształcenie teologiczne, a także przygotowanie pedagogiczne. Religia nie jest również przedmiotem, na którym można nauczać „byle czego” – jak każdy inny przedmiot, posiada podstawę programową na wszystkich etapach nauczania, od przedszkola po szkołę średnią, w której wyróżnione są treści, jaki ma przyswoić uczeń, wraz z zalecanymi warunkami i sposobem realizacji zajęć. Warto tu wspomnieć, że Podstawa Programowa Katechezy Kościoła Katolickiego w Polsce przewiduje również wiedzę o innych religiach świata, takich jak judaizm, buddyzm, hinduizm i islam. Nauczanie religii nie jest więc kwestią „przypadku”, ale zaplanowaną edukacją, w czym nie różni się od innych przedmiotów nauczanych w szkole.

2. Religia to standard w krajach europejskich
W większości krajów Europy uczy się religii, i to na każdym poziomie edukacyjnym. W 23 krajach na 27 lekcje religii odbywają się właśnie w szkole. Niemal wszystkie państwa Unii Europejskiej naukę religii traktują jako niezbędny element szkolnego systemu edukacji, wychodząc z przekonania, że bez niej obywatele będą mieć poważny kłopot z rozumieniem europejskiego „kodu kulturowego”. Przyjęty w Polsce model jest bliski temu, jaki obowiązuje w większości krajów Unii Europejskiej. Można więc stwierdzić, że pojawiające się propozycje ograniczenia bądź usunięcia nauczania religii ze szkół pozostają w sprzeczności z tradycją dominującą w przestrzeni europejskiej.

3. Religię w szkole gwarantuje Konkordat
Nauczanie katechezy w szkołach i przedszkolach publicznych jest zagwarantowane w Konkordacie między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską. Mówi o tym art. 12., w którym czytamy m.in.: „Uznając prawo rodziców do religijnego wychowania dzieci oraz zasadę tolerancji, Państwo gwarantuje, że szkoły publiczne podstawowe i ponadpodstawowe oraz przedszkola, prowadzone przez organy administracji państwowej i samorządowej, organizują zgodnie z wolą zainteresowanych naukę religii w ramach planu zajęć szkolnych i przedszkolnych”.
Z tego względu, wszelkie prace nad tym tematem powinny być prowadzone przede wszystkim w dialogu z Kościołem.

4. Religia wychowuje do wartości
Warto pamiętać, że religia to jeden z nielicznych przedmiotów w szkole, który wychowuje do wartości. W ramach lekcji religii dzieciom i młodzieży przekazywane są wartości, które możemy zdefiniować jako ogólnoludzkie, takie jak miłość, prawda, wolność, godność, uczciwość, przebaczenie, szacunek. Wartości te są w stanie kształtować człowieka, stać się elementem jego postawy i systemu jego własnych wartości życia, elementem jego osobowości. Uznają one godność osoby ludzkiej i nie pozwalają na instrumentalne, utylitarne traktowanie człowieka. Lekcja religii ma więc ogromną rolę w procesie wychowywania i budowania tożsamości kulturowej.

5. Religia wychowuje do empatii
W ramach lekcji religii ma również miejsce wychowanie do empatii, czyli zdolności stawiania się w sytuacji innej osoby, doświadczania wydarzeń i emocji, które przeżywa. Tematyka podejmowana na lekcjach religii uwrażliwia, uczy uważności na drugiego człowieka, na poczęte życie, na osoby chore, cierpiące, starsze, potrzebujące. W wielu sytuacjach na lekcjach religii zachęca się również do aktywnych działań na rzecz innych, takich jak np. udział w akcji Szlachetna Paczka.

6. Religia pomaga poznać kulturę polską i europejską
Nie da się rozdzielić kultury polskiej i europejskiej od wiary chrześcijańskiej. Chrześcijańskie dziedzictwo jest tu elementem naszej tożsamości, choć oczywiście nie zawsze w formach wyznaniowych. Z tego względu zrozumienie polskiej i europejskiej historii, kultury, literatury, zwyczajów wymaga wiedzy o religii chrześcijańskiej.
Promowanie całkowitego odcięcia od religii dąży więc do zatracenia tożsamości, a także niweczy dorobek wielu pokoleń ludzi – wierzących bądź niewierzących – którzy przy pomocy rozumu poszukiwali dobra, prawdy i piękna.

7. Religia to przestrzeń do zadawania pytań i szukania odpowiedzi
Lekcje religii dają dzieciom i młodzieży przestrzeń, w której mogą zadawać nurtujące ich pytania i szukać odpowiedzi. Niejednokrotnie stają się miejscem dyskusji na ważne tematy, gdzie młodzi nie boją się zadawać odważnych pytań. Takie dyskusje dają możliwość poszerzania horyzontów i ogólnej wiedzy – bo rozmawia się o życiu, duchowej sferze człowieka, wartościach i zasadach, którymi należy się kierować. To ogromne wsparcie rodziców w przekazywaniu dzieciom mądrości życiowej i umiejętności refleksyjnego podchodzenia do wielu spraw.
Warto tu zauważyć, że religia to przestrzeń dla wierzących, ale też poszukujących katolików. Celem jest zgłębienie wiedzy religijnej, poznawanie Kościoła, ale też poszanowanie wyznawców innych religii i ludzi o odmiennych poglądach.

Inspiracja do wychowania w wierze
Lekcje religii są ważne, jednak warto mieć świadomość, że aby wychować dzieci w wierze, trzeba przede wszystkim stworzyć im pełen miłości dom, w którym wiara jest autentycznie częścią życia rodziny. Nie czymś, o czym myśli się tylko w niedzielę, ale ważną sprawą obecną w rozmowach, modlitwie, codziennych czynnościach.
Istotne są tu reakcje rodziców, kiedy młody człowiek przychodzi z wątpliwościami dotyczącymi wiary. Dobrze jest za każdym razem szukać odpowiedzi, nie odrzucając pytań i nie kwestionując samej możliwości ich zadawania. Takie podejście gwarantuje dużo rodzinnych dyskusji, pracy nad problemami, myślenia o nich zamiast wymuszania za pomocą autorytetu rodzicielskiego. Dużą pomocą mogą tu być książki odpowiadające na pytania, np. „Katechizm młodego detektywa” lub „YOUCAT dla dzieci” – w przypadku młodszych czy „YOUCAT Katechizm Kościoła Katolickiego dla młodych”, oraz książki z serii „Dlaczego wierzę”: „Dlaczego wierzę w Boga”, „Dlaczego wierzę w Chrystusa obecnego w Kościele?”, „Dlaczego się modlę?” – w przypadku młodzieży.
Ostatecznie takie wysiłki formowania dzieci w wierze, jak lekcje religii, szkoły katolickie, a nawet wspólnoty młodzieżowe, są jedynie wsparciem w wychowaniu w wierze. Rola rodziców w wychowaniu religijnym dzieci jest niezastąpiona i kluczowa, dlatego warto zadać sobie pytanie: co robię, aby żyć wiarą w domu i przekazać ją moim dzieciom? Jeśli czujesz, że potrzebujesz coś zmienić, wesprzyj się naszymi poradnikami: „Rodzice, to od nas zależy”, „Rodzice i dzieci”, „Rodzina (nie)idealna”.
Chcesz zacząć już dziś? Mamy dla Ciebie prezent – fragment książki „Dlaczego wierzę w Boga”, dzięki któremu zyskasz okazję do porozmawiania ze swoim dzieckiem na temat wiary. Kliknij poniżej i pobierz!