Czy każdy chrześcijanin potrzebuje kierownika duchowego?
Kierownictwo duchowe to temat, w związku z którym często rodzi się wiele pytań i wątpliwości. Z jednej strony wzbudza on ciekawość, z drugiej - obawę. Tymczasem kierownictwo duchowe to ogromny dar, który pomaga znacznie szybciej dojść do dojrzałości w wierze. Jak z niego korzystać?

Na czym polega kierownictwo duchowe?
Kierownictwo duchowe ma w Kościele długą tradycję. W sensie ścisłym oznacza ono prowadzenie człowieka do doskonałości przy współpracy z kierownikiem duchowym, którego zadaniem jest pomoc w rozeznawaniu duchowym, rozpoznawanie natchnień Bożych i zachęta danej osoby do postępu w doskonałości.
Główny cel kierownictwa to zbliżenie człowieka do Boga. Pomaga ono zgłębić relację z Nim, właściwie ją kształtować i pogłębiać. Z tego względu kierownik duchowy powinien być człowiekiem głębokiej wiary i modlitwy, by kierownictwo nie przybrało formy rad terapeutycznych czy psychologicznych lub wzajemnej adoracji.
Warto tu zaznaczyć, że zasadniczo kierownikami duchowymi powinni być jedynie kapłani. Zdarza się wprawdzie, że osoby świeckie pełnią taką funkcję, zwłaszcza kiedy są zaangażowane w animację wspólnot kościelnych, np. podczas rekolekcji, w grupach modlitewnych czy formacyjnych. Szukając stałego kierownika duchowego, należy jednak mieć świadomość, w pełnym sensie kierownikami duchowymi mogą być jedynie osoby posiadające święcenia prezbiteratu.

Czy każdy powinien mieć kierownika duchowego?
Posiadanie kierownika duchowego nie jest przymusem - nie ma takiej bezwzględnej konieczności. W porównaniu z takimi środkami, jak np. sakramenty czy modlitwa, ma ono znaczenie drugorzędne. Nie każdy ma też możliwość korzystania z pomocy kierownika duchowego w danym czasie.
Dobrze jednak pamiętać, że posługa kierownictwa duchowego jest pożyteczna na każdym etapie życia duchowego, a szczególnie w jego przełomowych momentach, takich jak np. wybór życiowej drogi, okresy szczególnych trudności czy podejmowania kluczowych decyzji. W takich sytuacjach kierownik duchowy okazuje się wielką pomocą i światłem, umożliwiającym właściwą ocenę swoich przeżyć. Dobry kierownik duchowy jest wtedy znakiem troski, miłosierdzia i miłości Boga do człowieka.
Na konieczność i dobrodziejstwo korzystania z kierownictwa duchowego zwraca uwagę wielu autorów duchowych. Dlatego każdy, kto chce rozwijać swoje życie duchowe, powinien - jeśli tylko to możliwe - korzystać z kierownictwa duchowego. Pomaga ono bowiem w obiektywny sposób ocenić swój stan duchowy, rozeznawać pragnienia i pokusy, zmniejsza również ryzyko zapatrzenia się we własne emocje i uczucia.
O tym, jak wielkim darem jest posiadanie kierownika duchowego, często pisała s. Faustyna w swoim „Dzienniczku”, jak np. w poniższym fragmencie:
„O, jak wielką łaską jest mieć kierownika duszy. Szybciej postępuje się w cnocie, jaśniej poznaje wolę Boża, wierniej ją wypełnia, idzie drogą pewną i bezpieczną. Kierownik umie ominąć skały, o które rozbić by się mogła. Bóg dał mi tę łaskę dość późno, ale cieszę się nią bardzo”. (Dzienniczek, 331).

Jak szukać kierownika duchowego?
Wybór kierownika nie może być nieprzemyślany. Na kierownika duchowego nie wybiera się „pierwszego lepszego” księdza, ale się go poszukuje, modli się o niego. Nie każdy kapłan dostał od Boga charyzmat, by pełnić taką funkcję. Nie każdy też chce ją pełnić.
Przy szukaniu kierownika duchowego ważne jest, by mieć świadomość, czym jest kierownictwo duchowe. Szukanie kogoś, kto będzie tylko towarzyszył w problemach i pomagał w trudnych chwilach, to duży błąd. Kierownik duchowy musi być przede wszystkim osobą, która prowadzi do rzeczywistej przemiany życia duchowego.
Nie ma jednego sprawdzonego sposobu na znalezienie dobrego kierownika duszy. Warto jednak zwrócić uwagę na doświadczenie i rzetelną wiedzę w zakresie życia duchowego. Prośbę o kierownictwo duchowe dobrze jest też odpowiednio przemyśleć - nie jest najlepszym pomysłem prosić o taką posługę kogoś zupełnie nieznanego, np. podczas pierwszej spowiedzi.

Cechy dobrego kierownika duchowego
Dobry kierownik duchowy powinien posiadać kilkanaście istotnych zalet. Są to przede wszystkim:

• Wiara
Wiara to podstawa - kierownik duchowy musi być osobą wierząca i praktykującą. Bez niej możemy mówić o psychoterapii, a nie o duchowym kierownictwie. Kierownictwo duchowe jest bowiem w dużej mierze dzieleniem się swoim doświadczeniem wiary. To właśnie dzięki wierze dokonuje się postęp w życiu duchowym. Jeśli kierownik duchowy przeżywałby poważne kryzysy w wierze, powinien zrezygnować z bycia kierownikiem dla innych i sam poszukać osoby, która go poprowadzi.

•Umiejętność słuchania
Dobry kierownik duchowy musi umieć słuchać - w innym przypadku nie będzie to kierownictwo, a zwykłe moralizatorstwo i kaznodziejstwo. Kierownictwo duchowe powinno być relacją duchową, opartą na akceptacji i szacunku. Niedopuszczalne jest tu poniżanie, okazywanie znudzenia, lekceważenie lub agresja.

• Otwartość
Kierownik duchowy powinien umieć słuchać, nie może też jednak nadmiernie milczeć. Długotrwałe i niczym nieuzasadnione milczenie może wywołać niepokój i poczucie dyskomfortu u osoby korzystającej z kierownictwa. Z tego względu otwartość, a także swego rodzaju spontaniczność to bardzo ważne cechy kierownika duchowego.

• Zaufanie
Skuteczny kierownik duchowy wzbudza zaufanie i pozwala czuć się bezpiecznie. Daje pewność, że nie nadużyje swoich kompetencji. Szanuje prywatność swoich rozmówców, do niczego ich nie zmusza i z wielką troską strzeże tajemnicy rozmów. Tylko w takiej atmosferze możliwe jest pełne otworzenie się i odkrycie siebie w pełni.

• Pogoda ducha
Dobrze, aby kierownik duchowy był na co dzień osobą sympatyczną, pogodną, radosną i uśmiechniętą. Te drobne z pozoru cechy ułatwiają doświadczenie kierownictwa duchowego i pomagają zwłaszcza w trudnych sytuacjach.

• Dojrzałość
To niesamowicie ważna cecha kierownika duchowego. Nie należy jednak mylić dojrzałości ze starością - dojrzałość to pewna mądrość życiowa, która nie zawsze idzie w parze z wiekiem. Dojrzały kierownik duchowy nie będzie wścibski, ciekawski, nie będzie posuwał się do manipulacji ani odsłaniał w sposób nadmierny swoich doświadczeń.

• Rzetelna wiedza
Ważną częścią pracy kierownika duchowego jest nieustanne pogłębianie wiedzy z zakresu duchowości, teologii, Biblii i psychologii. Kierownik duchowy powinien być oczytany i biegły w sprawach życia duchowego. Takie przygotowanie pozwoli mu stać się prawdziwą pomocą i wsparciem w drodze do duchowej doskonałości.

• Szczerość
Dobry kierownik duchowy jest autentyczny - nie ukrywa, kim jest, nie udaje kogoś doskonałego, kto zna odpowiedzi na wszystkie pytania. Potrafi przyznać się do swoich błędów i słabości. Taka szczerość pomaga też osobie prowadzonej w mówieniu o wszystkich swoich problemach, które niejednokrotnie łączą się z poczuciem wstydu

• Doświadczenie duchowe
Dobrze, aby kierownik duchowy sam również korzystał z kierownictwa duchowego. Kierownik powinien być też kierowanym - to dobre zabezpieczenie przed wszelkimi nadużyciami. Osoba, która sama przeżyła dogłębnie kierownictwo duchowe, jest w stanie lepiej je rozumieć i skuteczniej służyć innym.

• Sumienność i punktualność
Ta praktyczna cecha jest wbrew pozorom bardzo ważna. Kierownik duchowy nie powinien bez ważnej przyczyny spóźniać się czy odwoływać spotkań. Spóźnianie świadczy o braku szacunku i w żaden sposób nie powinno się go usprawiedliwiać.

Czy spowiednik i kierownik duchowy to ta sama osoba?
Posługa sakramentem pokuty i pojednania oraz posługa kierownictwa duchowego mogą istnieć obok siebie. Niekoniecznie muszą być sprawowane przez tę samą osobę.
Sakrament pojednania jest jednak uprzywilejowanym środowiskiem dla kierownictwa duchowego. Otwarcie i szczerość konieczne podczas spowiedzi ułatwiają otwarcie i szczerość wobec tej samej osoby w innych sprawach, wchodzących już bardziej w zakres kierownictwa duchowego. Pomiędzy sakramentem pojednania a kierownictwem duchowym ukierunkowanym na rozwój świętości istnieje ścisły związek. Dobrą praktyką jest więc wybór jednej osoby na stałego spowiednika i kierownika duchowego.

Wpatrzeni w świętych
Mówiąc o kierownictwie duchowym, warto zaczerpnąć od świętych. Ich świadectwo pomoże zainspirować się i zrozumieć istotę kierownictwa duchowego w życiu chrześcijanina.
Ogromną pomocą jest tu z pewnością postać s. Faustyny. Jej „Dzienniczek” to osobliwy przewodnik życia duchowego, wnoszący do życia Kościoła nową szkołę duchowości - szkołę miłosierdzia, opartą na poznawaniu tajemnicy miłosierdzia Bożego i jej kontemplacji w codzienności. Ważne miejsce w„Dzienniczku” zajmuje tematyka kierownictwa duchowego, trudności w znalezieniu dobrego kierownika duchowego oraz owoców płynących z dobrze pełnionej posługi. Świętą Faustynę warto poznawać również dzięki innym publikacjom, jak np. „Skuteczni święci. Święta Faustyna”, „Święta blogerka siostra Faustyna”, „Dobrego dnia ze św. Faustyną Kowalską” czy „Miłosierdzie Wcielone. Lectio divina z Siostrą Faustyną”
Dla wielu kierowników duchowych punktem odniesienia jest z kolei św. Ignacy Loyola. W pismach świętego można odnaleźć wiele wskazówek, zaleceń i refleksji, ukazujących najistotniejsze elementy kierownictwa duchowego. Tego świętego poznasz bliżej, czytając książeczkę „Skuteczni święci. Święty Ignacy Loyola”.
 
Kierownictwo duchowe było również szczególnym rysem posługi św. o. Pio. Podejmował on inicjatywę kierowania wieloma osobami, które prosiły go o pomoc w sprawach duchowych. Sam również korzystał z kierownictwa duchowego, podkreślając jego konieczność: „Robić to samodzielnie, to jest tak samo, jak samodzielnie studiować, z nauczycielem robi się to szybciej i lepiej”. Skuteczność i moc kierownictwa duchowego Ojca Pio wynikała w dużej mierze z faktu, że jego nauczanie wyrastało z głębokiej modlitwy przepojonej miłością i cierpieniem oraz z osobistej relacji z Bogiem. Zagadnienie kierownictwa duchowego należy do zasadniczych kierunków duchowości Ojca Pio, o którym więcej przeczytasz w książkach: „Skuteczni Święci. Święty Ojciec Pio”, „Dobrego dnia ze św. Ojcem Pio”, „Tajemnica Ojca Pio i Karola Wojtyły”, „Ojciec Pio i jego 3 tajemnice Miłosierdzie w życiu Ojca Pio”.

Dar kierownika duchowego
„Na wszystkie moje pytania odpowiadał z taką jasnością i stanowczością, jakby sam to wszystko przeżywał. O mój Jezu, gdyby więcej było takich wodzów duchowych, dusze pod takim kierownictwem w krótkim czasie dochodziłyby do szczytów świętości i nie marnowałyby tak wielkich łask”. (Dzienniczek, 749) - tak pisała s. Faustyna o Józefie Andraszu SJ, swoim kierowniku duchowym, który jako pierwszy uznał jej doświadczenia za działanie nadzwyczajnej łaski Bożej. To ogromna zachęta dla nas wszystkich, by szukać tej właściwej osoby i korzystać z daru kierownictwa duchowego w swoim rozwoju duchowym.
Poszukując kierownika duchowego, pamiętaj - o dar kierownika duchowego trzeba się modlić. Od modlitwy wszystko się zaczyna! W tym celu przygotowaliśmy pomocną modlitwę - litanię do św. Ignacego Loyoli, będącego wzorem dla wszystkich kierowników duchowych. Skorzystaj z niej i zawierz swoje pragnienie Bogu, który pomoże Ci znaleźć i wybrać właściwą osobę.